Επιπτώσεις από την έλλειψη αναπτυξιακής στρατηγικής

Σε μία περίοδο κατά την οποία, από πλευράς Ευρωπαϊκής στρατηγικής, συντελείται μία μικρή επανάσταση με αφορμή το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, η εγχώρια αναπτυξιακή πολιτική χαρακτηρίζεται από στασιμότητα και ασάφεια. Επιπροσθέτως, φαίνεται πως η αδυναμία του δημοσίου να πληρώσει έργα που πρέπει να ολοκληρωθούν από το τρέχον ΕΣΠΑ είναι πλέον ολοφάνερη, καθώς η νέα Κυβέρνηση, με λανθασμένη τακτική και πρακτική, χρησιμοποιεί τη ρευστότητα των κρατικών ταμείων για την κάλυψη βασικών αναγκών.

Φημολογείται πως ο Υπουργός Οικονομίας οριοθετεί μία νέα στρατηγική κατανομής κονδυλίων ΕΣΠΑ. Αυτή όμως η στρατηγική με ποιο γνώμονα σχεδιάζεται; Ποια φιλοσοφία την διέπει; Που εδράζεται η πραγματική της στόχευση; Αν αποτελεί σκέλος του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ, τότε προς τι η καθυστέρηση; Αν όχι, τότε σίγουρα ο χρόνος είναι πολύ λίγος για συνολική επανατοποθέτηση ενός προγράμματος που θα καθορίσει την αναπτυξιακή πολιτική της επόμενης πενταετίας.

Θα πρέπει στο σημείο αυτό όμως να επισημάνουμε ότι οι προεκλογικές εξαγγελίες σχετικά με την ανάπτυξη επικεντρώνονταν κυρίως στα έργα υποδομής. Έργα, μεγάλο μέρος των οποίων οδηγούνται πλέον σε αναβολές ή και ακυρώσεις διαγωνισμών. Άλλη μία στρατηγική ανακολουθία, καθώς θα πρέπει να τονισθεί πως βραχυπρόθεσμα τα έργα υποδομών θα βοηθήσουν στην διατήρηση μία κάποιας αναπτυξιακής πορείας, μέχρι να ενταχθεί ο συνολικός αναπτυξιακός σχεδιασμός και αρχίσει να καταγράφεται πλέον σαν «δομική ανάπτυξη».

Στο Υπουργείο επικρατεί, σύμφωνα με πληροφορίες, η άποψη κατάτμησης των όσων έργων ενταχθούν σε μικρότερα. Αν όμως λάβουμε υπόψη μας το γεγονός ότι το μεγαλύτερο από τα έργα που έχουν προϋπολογιστεί είναι ο οδικός άξονας Πάτρας-Πύργου, κόστους περίπου 430 εκ ευρώ, τότε είναι δύσκολο να αντιληφθώ –γνωρίζοντας την γεωγραφία της περιοχής-πώς μία κατάτμηση θα έκανε ελκυστικότερο το έργο σε επενδυτές. Με αυτό όμως το σκεπτικό ο διαγωνισμός για ένα έργο πνοής για την περιοχή ακυρώθηκε.

Η «φιλοσοφική» διάσταση του Υπ. Αναπληρωτή Υποδομών, κ. Σπίρτζη, περί μη «φαραονικών» επενδύσεων, εκτός της πολιτικής διάστασης, προσκρούει στην εικόνα αποδοτικότητας και ελκυστικότητας της επένδυσης για υποψήφιους κατασκευαστές. Μπορεί θεωρητικά –ως πρώην πρόεδρος του ΤΕΕ- να ευνοεί περισσότερους τοπικούς εργολάβους και μηχανικούς, δεν θα πρέπει να διαφεύγει της προσοχής του όμως πως σήμερα η υπεργολάβοι των μεγάλων έργων λαμβάνουν τα συμφωνηθέντα από τις εργολήπτριες –που στηρίζονται με τραπεζικό δανεισμό-με καθυστέρηση. Πως θα αντέξουν οι μικρότερες εταιρίες το βάρος τέτοιων έργων;

Όταν η ακύρωση διαγωνισμού αφορά μία από τις κυριότερες αρτηρίες μεταξύ δύο πολύπαθων αναπτυξιακά νομών, γίνεται αντιληπτός ο λόγος που η χρήση κονδυλίων για την χρηματοδότηση της «γέφυρας Βαρουφάκη», σε συνδυασμό με πολιτικοιδεολογικές προσεγγίσεις, οδηγεί σε καθυστερήσεις και ανυπαρξία σοβαρής αναπτυξιακής πολιτικής. Αν ο κύριος Σταθάκης, από την άλλη, καθυστερεί να εκπονήσει νέο αναπτυξιακό σχεδιασμό, τότε σίγουρα δεν μπορώ να φαντασθώ την «εξαίρεση» στην ουσία από τα αναπτυξιακά πλάνα ενός έργου πνοής που επηρεάζει άμεσα την αναπτυξιακή προοπτική μίας από τις φτωχότερες περιοχές της χώρας, την Αχαΐα.

Εκτιμώντας πως η ανυπαρξία σαφούς αναπτυξιακού σχεδιασμού, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, εντείνει το πρόβλημα της ύφεσης, είναι αδιανόητο να προσδοκούμε την έλευση επενδυτών, όταν το περιβάλλον παραμένει θολό και μετέωρο για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα. Το θέμα «Ανάπτυξη» δεν χαρακτηρίζεται από μονοδιάστατη προσέγγιση δεδομένων. Ο σχεδιασμός θα πρέπει να αποτελεί προϊόν συλλογικής προσέγγισης και σχεδιασμού, ώστε επιτέλους να διαμορφωθεί ένας σταθερός, ελκυστικός και μακροπρόθεσμος ορίζοντας.

Άνθρακες ο θησαυρός

Με ακυρωμένο το 50% των υπό δημοπράτηση έργων για την περιοχή μας – Πατρών – Πύργου- γίνεται αντιληπτό πως η ανάπτυξη μέσω δημοσίων έργων πάει στις καλένδες.

Όταν δεν συνυπολογίσουμε το γεγονός ότι σήμερα κονδύλια ΣΕΣ και ΕΣΠΑ οδηγούνται προς κάλυψη αναγκών «καθημερινότητας» θα πρέπει να αντιληφθούμε όλοι πως όταν αρχίσει να γίνεται σταδιακή εκταμίευση από τον Ε.Ε., τα κονδύλια αυτά θα αντικατασταθούν σταδιακά με αποτέλεσμα ακόμα μεγαλύτερη στρεβλότητα, ακόμα μεγαλύτερες καθυστερήσεις και ακόμα μεγαλύτερη πιστωτική ασφυξία για τους υπεργολάβους των έργων που συνήθως έχουν έδρα την περιοχή των έργων.

Δυστυχώς τα μόνα σίγουρα κονδύλια είναι αυτά της Περιφέρειας που μπορεί να οδηγηθούν σε κάποιο βαθμό προς έργα δημόσιου χαρακτήρα. Δυστυχώς…

Σημαιοστολισμός για την 25η Μαρτίου

Ανεξάρτητα από το γεγονός ότι η περιρρέουσα ατμόσφαιρα της κρίσης πάντα προσφέρεται για κριτική –εύκολη για πολλούς τις περισσότερες φορές-πάντα προσπαθώ να διαμορφώσω την υποκειμενική προσέγγιση σε όσο το δυνατόν ποιο αντικειμενικό σχόλιο.

Όσο δε μαθαίνω τα της Πόλης μου και του Νομού μου προσπαθώ και πάλι με διαμορφώσω προτάσεις στηριζόμενος στην πάνω από 25ετή επιστημονική και επαγγελματική μου εμπειρία.

Είναι φορές όμως που συνειδητοποιώ πως ενώ καμία εβδομάδα ποτέ δεν είναι ίδια με την προηγούμενη, εδώ και χρόνια που αρθρογραφώ, τα θέματα που προκύπτουν είναι πολλές φορές επαναλαμβανόμενα.

Τώρα δε που βρισκόμαστε μόνον λίγους μήνες μετά την εκλογή της νέας Κυβέρνησης, τόσο περισσότερο διερωτώμαι αν αξίζει να επαναλαμβάνομαι αναλύοντας τις περισσότερες φορές τα ίδια προβλήματα, τα ίδια εκφυλιστικά φαινόμενα, τα ίδια λάθη και τις ίδιες παραλήψεις απλά και μόνον επειδή η αφορμή μπορεί να είναι διαφορετική κάθε φορά.

Θα ήταν ευκολότερο ίσως να καταθέσω και αυτή την εβδομάδα ένα μικρό άρθρο, μία ακόμα ανάλυση για να βγάλω τον εαυτό μου από την δύσκολη θέση. Την δύσκολη θέση να παραδεχθώ πως δεν υπάρχει κίνητρο για να αναπτύξω κάποιο θέμα.

Δεν μπορώ να πείσω τον εαυτό μου να ξαναγράψω ακόμα ένα σχόλιο για την χαμένη ευκαιρία της ανάπτυξης στην περιοχή μας, αποτυχημένες Δημαρχίες της Πάτρας, για την αδυναμία των φορέων να συνεργασθούν για να στηρίξουν τους φτωχούς και ανήμπορους, για την αποχή από την αναζήτηση συνολικών προτάσεων για τους νέους που ανήμποροι να αντιδράσουν παρακολουθούν να χάνεται η προοπτική για τον τόπο τους.

Για την αδυναμία της νέας Κυβέρνησης να αντιληφθεί πέρα από δογματισμούς «εντυπωσιασμού» ποια είναι η ζώσα Ευρωπαϊκή πραγματικότητα.

Στο θέατρο αυτό του παραλόγου που εκτυλίσσεται γύρω μας, μπροστά στην αδυναμία μου αυτή την εβδομάδα να γράψω κάτι εποικοδομητικό, αλλά και την αγανάκτησή μου για την ανυπαρξία αίσθησης του τι σημαίνει συναίνεση την κρίσιμη περίοδο, το μόνο που σκέφθηκα είναι να προτρέψω όλους να μπουν σταδιακά στο κλίμα της Εθνικής μας Εορτής, της 25ης Μαρτίου.

Να μπούμε στο κλίμα της ημέρας εκείνης για το τι σηματοδοτεί ως στιγμιαία αναγνώριση της έναρξης της Επανάστασης, της δυνατότητας ενός λαού να αντιδράσει όταν αυτό γίνεται προγραμματισμένα και μεθοδικά και όχι για τις μετέπειτα εξελίξεις της που θυμίζουν στιγμές που βιώνουμε ακόμα και σήμερα.

Καθώς δε την όποια επανάσταση την αντιλαμβάνονται συναισθηματικά οι νεώτεροι – όσοι σήμερα γνωρίζουν την σωστή ιστορία και όχι αυτή που θέλει κατά την Μικρασιατική Καταστροφή να συνωστίζεται ο λαός στις αποβάθρες- προτρέπω όλους να σηκώσουν είτε μία μικρή, είτε μία μεγαλύτερη Ελληνική σημαία στο μπαλκόνι του σπιτιού τους ως ένδειξη «διαμαρτυρίας» για την απαξίωση στην οποία οδηγείται όχι μόνον ο τόπος μας, αλλά και οι θεσμοί.

Σημαιοστολισμός σε κάθε σπίτι για να τον βλέπουν όλοι και να θυμούνται το τι είναι πραγματικά ικανός να κάνει κάθε πολίτης σε πείσμα της ανυπαρξίας των πολιτικών αλλά και των θεσμών.

Σημαιοστολισμός για να γίνει αντιληπτό πως οι Εθνικές Εορτές είναι μία σημαντική ευκαιρία γενικότερης αφύπνισης.

Όταν η Ζωή παρεκτρέπεται

   wpid-20150318031851

Εάν κληθούν οι μαθητές που ήταν στα θεωρεία τής Βουλής να γράψουν μια έκθεση με θέμα την εκδρομή τους, το αποτέλεσμα θα ήταν οδυνηρό για όλους. Για τους νέους, που τις τελευταίες ημέρες όλοι διακηρύσσουμε, και για την παιδεία, που διεκδικούμε.

 Ποιο ναό τής Δημοκρατίας να υμνήσουν και για ποιο Κοινοβούλιο να εκφραστούν; Αυτά τα παιδιά, με τη ζωντανή ιστορία που βιώνουν, πόσο περήφανα αισθάνονται που είναι Έλληνες; Οι εκπαιδευτικοί τούς έδωσαν, δικαίως, τη δυνατότητα να παρευρεθούν στην ολομέλεια, να πάρουν μια γεύση Δημοκρατίας. Αφελείς κι εκείνοι, καθώς πιο ώριμοι, όφειλαν να προειδοποιήσουν με το γνωστό σήμα «Επιτρέπεται άνω των 15 ετών». Θεσμοί, (όχι η Τρόικα, αλλά οι ελληνικοί), κόμματα, κοινοβουλευτικοί εκπρόσωποι, προσωπικές επιδιώξεις, γραμματείς, βουλευτές, όλοι ένα κουβάρι, χωρίς αιδώ, χωρίς σεβασμό, δίχως τη συναίσθηση ότι η Βουλή δεν είναι μια παρέα που αποφασίζει, αλλά έχει ακροατήριο, διέπεται από κανόνες και, κυρίως, απευθύνεται σ’ ένα λαό που δοκιμάζεται σκληρά. Σ΄ένα λαό, υπέρ του οποίου έπρεπε να διεξαχθεί συζήτηση και να ψηφιστεί ένα κρίσιμο νομοσχέδιο.

  Και αναρωτιέται κανείς ποια θα ήταν η εξέλιξη εάν η αίθουσα δεν είχε έδρανα, αλλά καρέκλες (είναι γνωστοί άλλωστε οι λόγοι που οδήγησαν πριν χρόνια στην αντικατάστασή τους). Εικόνες ντροπής έχουμε ξαναδεί να εκτυλίσσονται και έχει γίνει πολλάκις αυστηρή κριτική. Θα περίμενε όμως ο πολίτης, ο δοκιμαζόμενος πολίτης, από μια κυβέρνηση που ευαγγελίζεται- ευαγγελιζόταν μάλλον- το καινούργιο, να επιδεικνύει περισσότερο σεβασμό σε εκείνους που την ανέδειξαν, καλύτερο χειρισμό και ψυχραιμία στη διαχείριση των διαδικασιών τής Βουλής. Η χώρα βρίσκεται σε τεντωμένο σχοινί και η έλλειψη σοβαρότητας κοστίζει. Μια σοβαρότητα, που όσο περνάει ο καιρός, φαίνεται να λείπει εν γένει από την κυβέρνηση.

ΕΙΚΟΝΕΣ ΒΙΑΣ

Τα γεγονότα και οι αιτίες που ο θάνατος τού Β. Γιακουμάκη σόκαρε το πανελλήνιο είναι μια σύνθετη υπόθεση, αλλά, όπως τα όσα έχουν ακουστεί μαρτυρούν, η βία είναι αυτή που οδήγησε αυτό το νέο παιδί στο θάνατο. Άνοιξε μεγάλος κύκλος συζήτησης με αφορμή το περιστατικό, κυρίως για την ενδοσχολική βία, για τον ρατσισμό που υφίστανται άτομα με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όχι απαραίτητα τής εξωτερικής τους εμφάνισης. Βία σωματική, λεκτική, σεξουαλική, οικονομική, βία που συχνά αποκρύπτεται και μένει ατιμώρητη.

Κοιτάζοντας ένα πακέτο τσιγάρα διακρίνει κανείς την υποκριτικότητα τής κοινωνίας. Ορθώς το κάπνισμα μπορεί να σκοτώσει. Σε πόσα άλλα πράγματα γύρω μας όμως θα έπρεπε να υπάρχει η ίδια ένδειξη; Η βία έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας και η πρόληψη είναι απούσα. Ο μιμητισμός είναι χαρακτηριστικό των παιδιών και ας αναρωτηθούμε τι τους προβάλλεται. Τα περισσότερα παιχνίδια στο ίντερνετ περιλαμβάνουν όπλα, δυνατούς και αδύνατους και μάχες  μεταξύ τους. Νικητής είναι αυτός που σκοτώνει. Το τελευταίο διάστημα, σαν άλλο παιχνίδι, προβάλλεται ο αποκεφαλισμός από τζιχαντιστές, σαν κάποιο χειριστήριο να οδηγεί το χέρι τού θύτη. Η είδηση θα αρκούσε, χωρίς εικόνα. Αλλά ακόμα και αν απουσίαζε η εικόνα από τα δελτία, οποιοσδήποτε θα το έβλεπε στο διαδίκτυο, και μάλιστα χωρίς μωσαϊκό, αίμα δηλαδή, το χρώμα τής βίας.

Για την κατάσταση που βρέθηκε ο νεαρός Βαγγέλης ακούστηκαν μακάβριες λεπτομέρειες. Ήταν περιττές. Δεν προσέφεραν κάτι στην είδηση. Πριν λίγο καιρό συνελήφθη ένας παιδεραστής και το αυτοκίνητο, στο οποίο οδηγούσε τα θύματά του, παρέλασε απ’ όλα τα κανάλια και τις ιστοσελίδες, με λεπτομέρειες των πράξεων. Προβολή μιας άλλης βίας. Αναρίθμητα τέτοια περιστατικά. Και συνηθίζουμε. Εξοικειωνόμαστε.

Υπάρχει όριο στην πληροφόρηση, στην προβολή, για τη διαφύλαξη της ψυχικής ισορροπίας των παιδιών, που, χωρίς αυστηρή επίβλεψη, είναι αδύνατον να ελεγχθούν οι εικόνες που προσλαμβάνουν. Εικόνες που εγγράφονται και βγαίνουν στην επιφάνεια. Η υπόθεση τού Β. Γιακουμάκη έχει θύτες και ηθικούς αυτουργούς. Αυτοί οι θύτες όμως καθίστανται ταυτόχρονα και θύματα μιας κοινωνίας που ματώνει συνεχώς, που προβάλει λανθασμένα πρότυπα, που, ίσως, δεν θα καταφέρει να τους σωφρονίσει τελικά, ως οφείλει. Κι ένας νέος κύκλος ξανανοίγει..

Η διαπραγματευτική τακτική Ελλάδας και Ευρώπης

Όπως μαρτυρούν οι δημοσκοπήσεις μετεκλογικά, μεγάλος αριθμός πολιτών εκλαμβάνει την επικοινωνιακή τακτική τής κυβέρνησης ως μία προσπάθεια διαπραγμάτευσης –ακόμα και αντίστασης. Επειδή η ρευστότητα των συνθηκών δεν επιτρέπει μακροπρόθεσμες προβλέψεις, οι βραχυπρόθεσμες εκτιμήσεις οφείλουν να λαμβάνουν υπ’ όψιν δύο ουσιαστικά δεδομένα. Πρώτον, όλες οι χώρες που ήταν εντός μνημονίων (εκτός της Κύπρου που όμως θα βγει εντός του 2015) αντλούν πλέον κεφάλαια από τις «αγορές» και δεύτερον, δεν είναι δυνατόν κάθε έξι μήνες η χώρα, για τους οποιουσδήποτε λόγους, να βρίσκεται αντιμέτωπη με το ενδεχόμενο του πιστωτικού γεγονότος και των συνεπειών του.

Αναλύοντας το τι πραγματικά συντελέσθηκε στο Eurogroup της Δευτέρας, είμαστε υποχρεωμένοι –πέρα από το ποιούτηλεοπτικού σταθμού το δελτίο ειδήσεων παρακολουθούμε- να αναγνωρίσουμε πως, σε μία ήπια αναδίπλωση προς τον ρεαλισμό της Κυβέρνησης, η ενημερωτική καθημερινότητά μας θα διανθισθεί από τον διπλασιασμό, στην ουσία, των ομάδων της Τρόικας/Θεσμών. Η αξιολόγηση τής πορείας των συμφωνηθέντων θα γίνεται μια στην Αθήνα (όπως ακριβώς και κατά το παρελθόν), με την μορφή τεχνικού κλιμακίου, και μία στις Βρυξέλλες, αντί για το Παρίσι. Όπως και αν χαρακτηρίζουν την εξέλιξη αυτή τα επίσημα κείμενα της Ελληνικής Κυβέρνησης (βλέπε επιστολές Δραγασάκη), τα αντίστοιχα αγγλικά κάνουν σαφή λόγο για τεχνικά κλιμάκια στην Αθήνα και τεχνικές συζητήσεις στις Βρυξέλλες.Επομένως το αποτέλεσμα παραμένει επιφανειακό, καθώς η ουσία δεν αλλάζει, με την Κυβέρνηση να επιμένει στο παιχνίδι των λέξεων.

Προφανώς δεν έχουν ακόμα αντιληφθεί στην Κυβέρνηση πως στην Ευρώπη ακολουθείται μία διαφορετική τακτική σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν. Αφήνουν την Ελλάδα να «συζητάει» ασαφώς, ενώ σε λίγες εβδομάδες δεν θα έχει την δυνατότητα- αν δεν αξιολογηθούμε από τα τεχνικά κλιμάκια-να πληρώσει μισθούς και συντάξεις, χωρίς να «δεσμεύσει» στην ουσία τα αποθεματικά των ταμείων. Μέχρι το… επόμενο Eurogroup. Και ο χρόνος τρέχει, χωρίς να έχει ακουσθεί τίποτα για πρόγραμμα ανάπτυξης. Χωρίς να γίνεται λόγος για δημιουργία θέσεων εργασίας. Χωρίς να δίνεται ανάσα σε χιλιάδες μικρομεσαίους επιχειρηματίες, που αδυνατούν να λειτουργήσουν στα πλαίσια της «σαφέστατης» και καταγεγραμμένης πιστωτικής ασφυξίας.

Γίνεται λόγος για προτάσεις, που όμως δεν αποτελούν τίποτα περισσότερο από εκθέσεις ιδεών. Προτάσεις που θα πρέπει να προσβάλλουν τον άνεργο και τον μικρομεσαίο που μάχεται για την επιβίωση. Προτάσεις που διαχρονικά έχουν αποτελέσει την μόνιμη πολιτική επωδό κάθε Κυβέρνησης που μόλις έχει αναλάβει καθήκοντα ή βρίσκεται υπόπίεση. Προτάσεις που στην ουσία…δεν υπάρχουν, επειδή αυτές δεν μπορούν ν’ αξιολογηθούν από εκείνους που μπορούν να διοχετεύσουν ρευστότητα στο σύστημα.

Αναλύοντας δε μία εκ των τριών νέων προτάσεων της Κυβέρνησης, θα αναγνωρίσουμε ότι στην ουσία πρόκειται για νομιμοποίηση αδήλωτου εισοδήματος. Δηλαδή αποδοχή διαδικασίας -λόγω ανάγκης- ξεπλύματος χρήματος. Ας εξηγήσει κάποιος σε όσους έχασαν την δουλειά τους, την σύνταξή τους ή ακόμα παλεύουν να σώσουν το σπίτι τους,ποιους ευνοεί με την πρότασή της αυτή η Κυβέρνηση. Εάν πορεύεται με αυτή την λογική μόλις δύο μήνες μετά τις εκλογές, πως θα πορευθεί για το καλό του τόπου αργότερα; Ο χρόνος κυλά εις βάρος τής χώρας, όσο η δημιουργική ασάφεια εξακολουθεί να μένει αδιευκρίνιστη και οι εταίροι μας επιμένουν στην κατάθεση κοστολογημένων προτάσεων. Και το χάσμα ενισχύεται από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα περί εκλογών ή δημοψηφίσματος. Η αργοπορία, η ασάφεια και οι θολές προτάσεις επικεντρώνουν το ενδιαφέρον αυστηρά στα δημοσιονομικά της χώρας, αφήνοντας την καθημερινότητα, τη διοίκηση και την εξωτερική πολιτική. Η ακαμψία των εταίρων θα υποχωρήσει όταν ρεαλιστικά και υπεύθυνα η κυβέρνηση υπαναχωρήσει από τις ανέφικτες προεκλογικές δεσμεύσεις και συμφωνήσει στην εφαρμογή μνημονίου/προγράμματος, ύστερα από την όποια διαπραγμάτευση στην Αθήνα ή στις Βρυξέλλες…

Ίσως έφτασε ο καιρός να γίνει αντιληπτό πως αντί να βαπτίζεται το «κρέας ψάρι», όπως είπε πρόσφατα ο Μ Γλέζος, να γίνει συνείδηση πως ο πολιτική πολυμορφία και πολυλογία που αναπτύσσεται από την Κυβέρνηση δεν οδηγεί πουθενά. Έφτασε ο καιρός να ξεκαθαρίσουν στο κυβερνών κόμμα ποιοι πραγματικά μπορούν να αντέξουν το δύσκολο μονοπάτι της Ευρώπης και να καθίσουν συνολικά και συλλογικά, με εκείνες τις πολιτικές δυνάμεις που έχουν την εμπειρία των θεσμών και της Ευρώπης, και να διαμορφώσουν ένα  βιώσιμο πλάνο για τον τόπο, σε μία βάση πολιτικού μορατόριουμ για τουλάχιστον ένα χρόνο.